Μορφές Επιχειρήσεων – Νομοθετικό πλαίσιο
Το «Επιχειρείν» στην Ελλάδα μπορεί να διεξαχθεί κυρίως με τις εξής κατηγορίες επιχειρήσεων: α) Ατομική Επιχείρηση, β) Προσωπικές εταιρείες ( Ο.Ε ή Ε.Ε ) και γ) Κεφαλαιουχικές εταιρείες ( Α.Ε.  Ε.Π.Ε, Ι.Κ.Ε. ) .

Στις «κεφαλαιουχικές εταιρείες», κυρίαρχο ρόλο παίζει το «κεφάλαιο», [οι εταίροι/μέτοχοι δεν κινδυνεύουν με την προσωπική τους περιουσία, στις περιπτώσεις που η εταιρεία δεν μπορεί να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της – εκτός της περίπτωσης των χρεών σε Δημόσιο και Ασφαλιστικά Ταμεία και εφόσον συμμετέχουν στην Διοίκηση ]. Αντιθέτως, στις «προσωπικές εταιρείες», οι ομόρρυθμοι εταίροι, έχουν προσωπική, απεριόριστη και αλληλέγγυα ευθύνη για τα χρέη της εταιρείας.

Σημειώνουμε ότι :
α) Ανεξαρτήτως μεγέθους της επιχείρησης, μπορεί να επιλεγεί οποιαδήποτε μορφή επιχείρησης και
β) Οποιαδήποτε μορφή επιχείρησης, φυσικά υπό προϋποθέσεις, μπορεί να «μετατραπεί», σε οποιαδήποτε στιγμή σε άλλης μορφής επιχείρηση.

Οι κυριότερες μορφές με τις οποίες μπορεί να διεξαχθεί, επιχειρηματική δραστηριότητά είναι:

1) Ατομική Επιχείρηση
[Σχετικές Νομοθετικές διατάξεις : Ο ν. 4172/2013 ].
Η ατομική επιχείρηση είναι η πιο παλιά και πιο απλή μορφή επιχείρησης. Ιδρύεται και διοικείται από ένα άτομο, τον ιδρυτή της.

2) Ομόρρυθμη εταιρεία (Ο.Ε ) και Ετερόρρυθμη εταιρεία (Ε.Ε.)
[Σχετικές Νομοθετικές διατάξεις : Ο ν. 4072/2012 [ Μέρος Έβδομο Προσωπικές Εμπορικές Εταιρίες ] και ο ν. 4172/2013 ].
Ομόρρυθμη είναι η εταιρεία με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και για τα χρέη της οποίας ευθύνονται παράλληλα όλοι οι εταίροι απεριόριστα και εις ολόκληρον. Εφόσον δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση στο ν. 4072/2012,εφαρμόζονται στην ομόρρυθμη εταιρεία οι διατάξεις του αστικού κώδικα για την εταιρεία, με εξαίρεση τις διατάξεις των άρθρων 758 και 761 του Αστικού Κώδικα.
Ετερόρρυθμη είναι η εταιρεία με νομική προσωπικότητα, που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και για τα χρέη της οποίας ένας τουλάχιστον από τους εταίρους ευθύνεται περιορισμένα (ετερόρρυθμος εταίρος), ενώ ένας άλλος τουλάχιστον από τους εταίρους ευθύνεται απεριόριστα (ομόρρυθμος εταίρος). Εφόσον δεν υπάρχει ειδική ρύθμιση στο ν. 4072/2012, για την ετερόρρυθμη εταιρεία εφαρμόζονται οι διατάξεις για την ομόρρυθμη εταιρεία.

3) Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.)
[Σχετικές Νομοθετικές διατάξεις : Ο ν. 4072/2012 [Μέρος Δεύτερο
Νέα Εταιρική Μορφή: Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρία ] και ο ν. 4172/2013 ] .
Η εταιρεία αυτή έχει νομική προσωπικότητα και είναι εμπορική, ακόμη και αν ο σκοπός της δεν είναι εμπορική επιχείρηση. Μπορεί να συνιστάται από ένα πρόσωπο ή να καθίσταται μονοπρόσωπη. Το καταστατικό της ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας και οι τροποποιήσεις του, είναι ιδιωτικά έγγραφα.

4) Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.)
[Σχετικές Νομοθετικές διατάξεις : Ο ν. 3190/1955 Περί Εταιρειών Περιωρισμένης Ευθύνης (Πιο πρόσφατη κωδικοποίηση με το νόμο 4541/2018 ) και ο ν. 4172/2013 ]. Για τις εταιρικές υποχρεώσεις της Ε.Π.Ε, ευθύνεται μόνον η εταιρεία με την περιουσίας της.
[Δείτε : Οι αλλαγές στις ΕΠΕ (ν. 4541/2018) – 33 θέματα που πρέπει να γνωρίζουμε – Κωνσταντίνος Ιωαν. Νιφορόπουλος ]

5) Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.)
[ Σχετικές Νομοθετικές διατάξεις : Ο ν. 4548/2018 Αναμόρφωση του δικαίου των ανωνύμων εταιρειών (Νέος νόμος περί Ανωνύμων Εταιριών) [ έως 31/12/2018, ισχύει ο κ.ν. 2190/1920 ] και ο ν. 4172/2013 ] .
Η Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) είναι κεφαλαιουχική εταιρεία, της οποίας το κεφάλαιο της είναι διαιρεμένο σε μετοχές.
[ Δείτε : Η νέα νομοθεσία (ν. 4548/2018) για τις Ανώνυμες Εταιρείες – 37 θέματα που πρέπει να γνωρίζουμε – Κωνσταντίνος Ιωαν. Νιφορόπουλος]

6) Ειδικές περιπτώσεις εταιρικών σχημάτων.

6.1 «Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας» – Φορείς Κ.Αλ.Ο
[Σχετική Νομοθεσία : Νόμος 4430/2016 Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία και ανάπτυξη των φορέων της και άλλες διατάξεις ].
Περιλαμβάνουν:
α. Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ. Επ.) είναι οι αστικοί συνεταιρισμοί του ν. 1667/1986, που έχουν ως καταστατικό σκοπό τη συλλογική και την κοινωνική ωφέλεια και διαθέτουν εκ του νόμου εμπορική ιδιότητα. ]. Ανάλογα με τον ειδικότερο σκοπό τους, οι Κοιν.Σ. Επ. διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
αα) Κοιν.Σ. Επ. Ένταξης Ευάλωτων Ομάδων. Ποσοστό 30% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.
αβ) Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Ειδικών Ομάδων Πληθυσμού. Ποσοστό 50% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.
β. οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.) που διέπονται από το άρθρο 12 του ν. 2716/1999 (Α’ 96), συμπληρωματικά από τις διατάξεις του ν. 1667/1986 (Α’ 196), του άρθρου 12 του ν. 3842/2010 (Α’ 58) και του παρόντος νόμου,
γ. οι Συνεταιρισμοί Εργαζομένων, [ Είναι Αστικοί Συνεταιρισμοί του ν. 1667/1986 που έχουν ως καταστατικό σκοπό τη «συλλογική ωφέλεια», όπως ορίζεται στον παρόντα νόμο και διαθέτουν εκ του νόμου εμπορική ιδιότητα. Μέλη τους είναι αποκλειστικά και μόνο φυσικά πρόσωπα, τα οποία επιθυμούν να βιοποριστούν, παράγοντας από κοινού αγαθά και υπηρεσίες για τρίτους., δ. οποιοδήποτε άλλο μη μονοπρόσωπο νομικό πρόσωπο, εφόσον έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα, όπως ιδίως αγροτικοί συνεταιρισμοί του ν. 4384/2016 (Α’ 78), αστικοί συνεταιρισμοί του ν. 1667/1986, Αστικές Εταιρίες των άρθρων 741 επ. του Α. Κ., εφόσον σωρευτικά συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις .

Η σύσταση Κοιν.Σ.Επ. και η υπαγωγή της στις διατάξεις του νόμου αυτού συντελείται με την εγγραφή της στο Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας του Υπουργείου Εργασίας , Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, οπότε αποκτά νομική προσωπικότητα και εμπορική ιδιότητα.
[ Κ.ΑΛ.Ο. Εγκύκλιος 1/2018. Χρήσιμες οδηγίες σχετικά με την χρήση της πλατφόρμας kalo.yeka.gr ]

Φορολογικά κίνητρα :

Στον προσδιορισμό του κέρδους μιας Κοιν.Σ.Επ. δεν περιλαμβάνεται ποσοστό έως 35% των κερδών προ φόρων εφόσον αυτό καταβάλλεται στους εργαζομένους της ( αποτελεί για τους εργαζόμενους εισόδημα από μισθωτή εργασία). Το υπόλοιπο κέρδος φορολογείται με 29%. Με το έγγραφο της Α.Α.Δ.Ε. ΔΕΑΦ 1136426 ΕΞ 2018 απαλλάσσονται από το τέλος επιτηδεύματος οι Φορείς Κ.Αλ.Ο.(Κοιν.Σ.Επ, Συνεταιρισμούς Εργαζομένων και ΚΟΙ.Σ.Π.Ε)
[ Δείτε : ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. – Τι είναι και πώς λειτουργούν με τον νέο Ν. 4430/2016– Μπατάκης Διομήδης  ]

6.2 Αστικοί συνεταιρισμοί του ν. 1667/1986
Είναι εκούσια ένωση προσώπων με οικονομικό σκοπό, η οποία, χωρίς να αναπτύσσει δραστηριότητες αγροτικής οικονομίας, αποβλέπει ιδίως με τη συνεργασία των μελών του στην οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική ανάπτυξη των μελών του και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους γενικά μέσα σε μια κοινή επιχείρηση. Οι συνεταιρισμοί είναι ιδίως παραγωγικοί, καταναλωτικοί, προμηθευτικοί, πιστωτικοί, μεταφορικοί και τουριστικοί. Για τη σύσταση συνεταιρισμού απαιτείται η σύνταξη καταστατικού που υπογράφεται από δεκαπέντε τουλάχιστον πρόσωπα .
[ Σχετική Νομοθεσία : Νόμος 1667/1986 Αστικοί συνεταιρισμοί και άλλες διατάξεις.]

6.3 Ομάδες παραγωγών αγροτικών προϊόντων
Ο N. 4384/2016 «Αγροτικοί Συνεταιρισμοί, ..» στο άρθρο 37, ορίζει τα εξής : « 1. Οι ομάδες παραγωγών του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 αποτελούν αυτοτελείς νομικές οντότητες του συνεταιριστικού [ Δηλαδή Α.Σ ] ή εμπορικού δικαίου [ Δηλαδή ΟΕ-ΕΕ-ΙΚΕ-ΕΠΕ-ΑΕ ] ή σαφώς οριζόμενα μέρη αυτών ή νομικά πρόσωπα του αστικού δικαίου με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, που συγκροτούνται, αναγνωρίζονται και λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του ενωσιακού δικαίου και τα συμπληρωματικά εθνικά μέτρα εφαρμογής του. Οι ομάδες παραγωγών φορολογούνται με συντελεστή δεκατρία τοις εκατό (13%).

6.4 Αγροτικοί Συνεταιρισμοί ( ΑΣ ).
ΑΣ θεωρούνται και οι αλιευτικοί, κτηνοτροφικοί, πτηνοτροφικοί, μελισσοκομικοί, σηροτροφικοί, αγροτουριστικοί, αγροβιοτεχνικοί, οικοτεχνικοί και άλλοι συνεταιρισμοί οποιουδήποτε κλάδου ή δραστηριότητας της αγροτικής οικονομίας.
Ο βασικός Νόμος για τους «Αγροτικούς Συνεταιρισμούς» ( ΑΣ) , είναι ο N. 4384/2016 « Αγροτικοί Συνεταιρισμοί, μορφές συλλογικής οργάνωσης του αγροτικού χώρου και άλλες διατάξεις. (ΦΕΚ Α’ 78/26-04-2016)». ( Η πιο πρόσφατη Κωδικοποίηση, έγινε με τον νόμο 4492/2017 στις 18-10-2017 ).

6.5 Αστική Εταιρεία
Κατά το άρθρο 741 του Α.Κ., οι Αστικές Εταιρείες είναι εταιρείες όπου δύο ή περισσότεροι έχουν αμοιβαίως υποχρέωση να επιδιώκουν με κοινές εισφορές κοινό σκοπό και ιδίως οικονομικό. Η αστική είναι προσωπική εταιρεία και συνήθως δεν έχει νομική προσωπικότητα. Μπορεί όμως και να αποκτήσει, όταν επιδιώκει οικονομικό σκοπό. Οι εισφορές των εταίρων μπορούν να συνίστανται σε εργασία τους, σε χρήματα ή σε άλλα αντικείμενα, καθώς και σε κάθε άλλη παροχή. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η μη διανομή κερδών στους εταίρους κατά το τέλος της χρήσης. Τα κέρδη πρέπει να χρησιμοποιούνται για την επίτευξη των σκοπών της. Η μορφή αυτή εταιρείας χρησιμοποιείται για διάφορες δραστηριότητες, π.χ. επιστημονικές, φιλανθρωπικές οικονομικές, εμπορικές.
[ Σχετική Νομοθεσία : Άρθρα 741 επ. του Α.Κ και Άρθρο 270, Ν. 4072/2012 ]

6.6 Μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου
Περιλαμβάνονται και τα κάθε είδους σωματεία και ιδρύματα, φορολογούνται με εξαίρεση μόνο τα κάθε είδους έσοδα που πραγματοποιούνται κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού τους, τα οποία δεν αποτελούν αντικείμενο φόρου.
[ Δείτε : Φορολογικό πλαίσιο νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, μετά την ισχύ του Ν. 4172/2013 – Βιβή Τσίρκα]

6.7 Ετερόρρυθμη εταιρεία κατά μετοχές
Είναι η ετερόρρυθμη εταιρεία, στην οποία οι εταιρικές μερίδες παρίστανται με μετοχές. Στην ετερόρρυθμη εταιρεία κατά μετοχές εφαρμόζονται το άρθρο 50α του ν. 3190/1955 (Α΄91) για την εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, και κατά τα λοιπά οι κανόνες που ισχύουν στην ανώνυμη εταιρεία, στο μέτρο που συμβιβάζονται με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου και τη φύση της εταιρείας. Οι σχέσεις των ομόρρυθμων εταίρων μεταξύ τους και έναντι των ετερόρρυθμων εταίρων ή τρίτων, καθώς και η διαχείριση της εταιρείας καθορίζονται σύμφωνα με τους κανόνες της ομόρρυθμης εταιρείας. Τα καθήκοντα όμως και η ευθύνη των ομόρρυθμων εταίρων ως διαχειριστών ρυθμίζονται από τις διατάξεις για την ανώνυμη εταιρεία.
[ Σχετική Νομοθεσία : Άρθρο 284, Ν. 4072/2012 ]

6.8 Κοινοπραξία
Η κοινοπραξία είναι εταιρεία χωρίς νομική προσωπικότητα. Εφόσον καταχωρισθεί στο Γ.Ε.ΜΗ. ή εμφανίζεται προς τα έξω, αποκτά, ως ένωση προσώπων, ικανότητα δικαίου και πτωχευτική ικανότητα. Στην κοινοπραξία που συστήθηκε με σκοπό το συντονισμό της δραστηριότητας των μελών της εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για την αστική εταιρεία. Η σύμβαση κοινοπραξίας μπορεί να προβλέπει ότι για τις υποχρεώσεις της κοινοπραξίας έναντι τρίτων τα κοινοπρακτούντα μέλη θα ευθύνονται εις ολόκληρον. Εφόσον η κοινοπραξία ασκεί εμπορική δραστηριότητα, καταχωρίζεται υποχρεωτικά στο Γ.Ε.ΜΗ. και εφαρμόζονται ως προς αυτήν αναλόγως οι διατάξεις για την ομόρρυθμη εταιρεία.
[ Σχετική Νομοθεσία : Άρθρα 293-294, Ν. 4072/2012 ]

6.9 Αφανής Εταιρεία
Με τη σύμβαση της αφανούς εταιρείας ο ένας από τους εταίρους (εμφανής εταίρος) παραχωρεί σε άλλον ή άλλους εταίρους (αφανείς εταίρους) δικαίωμα συμμετοχής στα αποτελέσματα μιας ή περισσότερων εμπορικών πράξεων ή εμπορικής επιχείρησης, που διενεργεί στο όνομά του, αλλά προς το κοινό συμφέρον των εταίρων. Η αφανής εταιρεία δεν έχει νομική προσωπικότητα και δεν καταχωρίζεται στο ΓΕ.Μ.Η.. Οι όροι της εταιρικής συμφωνίας αποδεικνύονται μόνο με έγγραφη συμ φωνία των συμβαλλόμενων μερών. Για τη συμφωνία αυτή εφαρμόζεται η διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 393 Κ.Πολ.Δ. Στην αφανή εταιρεία εφαρμόζονται οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την εταιρεία, εκτός από εκείνες που δεν συμβιβάζονται με τη φύση της αφανούς εταιρείας.
[ Σχετική Νομοθεσία : Άρθρα 285-292, Ν. 4072/2012 ]

Διαδικασία επιλογής της κατάλληλης μορφής επιχείρησης

1) Κριτήρια επιλογής

Τα κύρια κριτήρια είναι :
α) Απαίτηση για ύπαρξη συνεταίρου ή κεφαλαίων,
β) Ευθύνη με την προσωπική περιουσία,
γ) Προσδοκώμενος Κύκλος εργασιών,
δ) Φορολογική επιβάρυνση,
ε) Ασφαλιστική επιβάρυνση,
στ) Κόστος λογιστικής παρακολούθησης.

2) Σύνοψη σημείων σύγκρισης
Γενικά σε σχέση με τα παλαιότερα έτη, πρέπει να τονίσουμε τα εξής :

α) Η ψαλίδα των εξόδων σύστασης μεταξύ των διαφόρων μορφών έχει περιοριστεί σημαντικά, ώστε δεν αποτελεί σημαντικό παράγοντα επιλογής.

β) Ένας νέος σημαντικός παράγοντας έκανε την εμφάνισή του τα τελευταία έτη, η επιβάρυνση με ασφαλιστικές εισφορές των κερδών.

γ) Η εμφάνιση της νομικής μορφής των Ι.Κ.Ε και τα πλεονεκτήματα που αυτή έχει, θα την αναδείξει σε βασική επιλογή και ταυτόχρονα θα μειώσει τον αριθμό των Ε.Π.Ε

δ) Η κατάργηση τα τελευταία χρόνια, των Ισολογισμών της Α.Ε στις εφημερίδες, η μείωση του ύψους του Κεφαλαίου από 60.000 σε 25.000 ευρώ (με την ρύθμιση του νέου νόμου 4548/2018) και η

δυνατότητα πιά να ορίζουν «μονοπρόσωπο Δ.Σ», θα οδηγήσει ικανοποιητικό αριθμό επιχειρηματιών στην επιλογή της Α.Ε.3) Κατάλληλες κατά περίπτωση μορφές επιχειρήσεων

Η επιλογή της κατάλληλης μορφής επιχείρησης είναι θέμα μιας «μικρής μελέτης» και κάθε περίπτωση είναι ιδιαίτερη. Σε γενικές όμως γραμμές μπορούμε να πούμε τα εξής :

α) Για μικρές επιχειρήσεις με έντονο το προσωπικό στοιχείο στην δραστηριότητα:

Καταρχήν Ατομική επιχείρηση. Δευτερευόντως Ο.Ε ή Ε.Ε, εφόσον υφίσταται η ανάγκη ύπαρξης συνεταίρου/-ων και ο τζίρος δεν ξεπερνά το 1.500.000 ( όριο τήρησης Απλογραφικών βιβλίων).

β) Για μεσαίες επιχειρήσεις που αναγκαστικά ( λόγω τζίρου ) θα τηρήσουν Διπλογραφικά βιβλία :

Επικρατέστερη μορφή φαίνεται η Ι.Κ.Ε, κυρίως λόγω της μη υποχρέωσής των Εταίρων να ασφαλιστούν στον Ε.Φ.Κ.Α . Σε σύγκριση με τις Ο.Ε ή Ε.Ε , υπερτερεί και στο σημείο της «Προσωπικής Ευθύνης» , των Εταίρων.

Η Ε.Π.Ε μειονεκτεί εκτός από το «ασφαλιστικό» και σε άλλα σημεία από την Ι.Κ.Ε και φαίνεται ότι οδηγείται σε σταδιακή εξάλειψη.

γ) Για μεγάλες επιχειρήσεις :

Μάλλον η καταλληλότερη μορφή είναι η Α.Ε, παρόλο έχει το μεγαλύτερο κόστος λειτουργίας ( έχει όμως περιοριστεί σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και επίσης έχει περιοριστεί σημαντικά η ψαλίδα σε σχέση με τις άλλες νομικές μορφές επιχειρήσεων). Οι λόγοι έχουν να κάνουν κυρίως με την πρόσβαση στην χρηματοδότηση και τους κανόνες εταιρικής λειτουργίας.

δ) Περιπτώσεις επιχειρηματικής δραστηριότητας που υπάρχει δυνατότητα ύπαρξης «ειδικού εταιρικού τύπου», με φορολογικά πλεονεκτήματα :

Τέτοιοι εταιρικοί τύποι αναφέρονται στο κεφ. Α, του άρθρου και είναι κυρίως :
«Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας» – Φορείς Κ.Αλ.Ο, Ομάδες παραγωγών αγροτικών προϊόντων και Αγροτικοί Συνεταιρισμοί.

ε) Και μην ξεχνάτε όλα διορθώνονται.

Σχεδόν οποιαδήποτε μορφή επιχείρησης, φυσικά υπό προϋποθέσεις, μπορεί να «μετατραπεί», οποιαδήποτε στιγμή σε άλλης μορφής επιχείρηση. Άρα τα παραπάνω  μπορούν να βοηθήσουν και στην περίπτωση που κάποιος θέλει να διερευνήσει τις πιθανές ωφέλειες που μπορούν μα προκύψουν από την μετατροπή του Εταιρικού τύπου σε άλλον Εταιρικό τύπο.

ΠΗΓΗ : taxheaven